Gözden kaçırmayın

Ege İhracatçı Birlikleri Ege İhracatçı Birlikleri "EİB Baharat Teknik Komitesi" kuruldu

2 Aralık 2025 - İstanbul, Mekanda Adalet Derneği’nin “Enerji Yoksulluğu Görünümleri” araştırmasına göre İstanbul Maltepe’de hanelerin en az üçte biri enerji yoksulu; bu oran, yoksul semtlerde %50’ye ulaşabiliyor.

Kışın ısınma yazın da serinleme ihtiyacı için artan fatura harcamaları haneleri enerji yoksulluğu gerçeğiyle tanıştırdı. Kentsel politikalar ve çevre adaleti çalışmalarıyla bilinen Mekanda Adalet Derneği, enerji yoksulluğunun boyutlarını ilçe düzeyinde ilk kez ortaya koyan bir çalışma hazırladı.

Rapor, enerji yoksulluğunun Türkiye’de şiddetini her geçen gün artıran iklim değişikliği, büyüyen ekonomik eşitsizlikler, yüksek enflasyon ve konutların düşük enerji performansı nedeniyle derinleştiğini ortaya koydu.

Enerji yoksulluğu deneyimleniyor ancak ismi konulmuyor

Ocak–Mayıs 2025 döneminde yürütülen araştırmaya göre hanelerin %31,8’i enerji yoksulu. Düşük gelirli mahallelerde enerji yoksulluğu %50’ye yaklaşırken haneler kalabalıklaştıkça enerji yoksulluğu da şiddetleniyor; dört kişi ve üzeri hanelerin %36,5’i enerji yoksulu.

Aşırı sıcak ve soğuklara karşı serinlemek veya ısınmak bir hak meselesi olmasına rağmen katılımcıların önemli bir kısmı için evi yeterince ısıtmak veya serinletmek “zengin işi” olarak nitelendiriliyor.

  • Hanelerin %38,8’i imkân olsa evini daha fazla ısıtmak istediğini belirtiyor. Enerji yoksulu hanelerde bu oran %82,2’e kadar yükseliyor.
  • Hanelerin %16’sı yalıtım ihtiyacını bildiğini ancak bunu karşılayamadığını ifade ediyor.
  • İklim değişikliğine bağlı sıcak dalgaları serinleme ihtiyacını artırıyor; hanelerin %43,4’ü evini daha fazla serinletmek istiyor.

Sıcak ve soğukla mücadelede yaşanan bu yetersizlik yalnızca gelir düzeyiyle değil, konutların fiziksel özellikleri ile de doğrudan ilişkili.

Yenilenebilir enerjiye ilgi var, teşvik gerek

Araştırma, ilçede enerji maliyetlerinin haneler üzerindeki baskısını çarpıcı şekilde ortaya koyuyor.

  • Üst gelir grubunda aylık ortalama ısınma gideri 3.745 TL,
  • elektrik gideri 1.208 TL.

  • Alt ve orta gelir gruplarında ısınma maliyeti 2.319–2.403 TL,
  • elektrik gideri ise 816–862 TL arasında.

Bu durum özellikle alt-orta gelir grubundaki hanelerin enerji giderlerinde zorunlu kısıntılara gittiğini gösteriyor.

Saha bulguları, enerji yoksulu grupların yenilenebilir enerji kaynaklarına olumlu baktığını ve faturaları düşürme potansiyeline inandığını gösteriyor. Ancak ilk yatırım maliyetleri, kolaylaştırıcı mevzuat eksikliği, kentsel yenilenebilir enerji uygulamaları konusunda farkındalığın düşük oluşu dönüşümün önündeki en büyük engeller olarak ortaya çıkıyor.

Mekanda Adalet Derneği’nden Yağız Eren Abanus şöyle konuştu:

“Enerji yoksulluğu, yoksulluğun çoğu zaman görünmeyen bir yüzü olarak karşımıza çıkıyor; yalnızca faturaların ödenememesi değil, sağlıklı bir yaşam sürdürme hakkının da sistematik biçimde ihlal edilmesi anlamına geliyor. Bu nedenle enerji yoksulluğu temel bir insan hakkı meselesi olarak tanımlanmalı. Bu yaklaşımın güçlenmesi için öncelikle ilçe düzeyindeki araştırmamızın ülke genelinde yapılması gerekiyor. Aynı zamanda fosil yakıtlardan uzaklaşarak yenilenebilir enerji ile enerji topluluklarının güçlendirilmesi kritik önemde. Yerel yönetimlerin kuracağı enerji danışma noktalarıyla yurttaşların enerji yoksulluğu, enerji verimliliği ve enerji dönüşümü konularında bilgilendirilmesi; pilot dönüşüm uygulamalarının yaygınlaştırılması ve kamusal serinleme–ısınma alanlarının oluşturulması ise hem dayanışmayı hem de adil dönüşümü görünür kılacak somut adımlardır.”

Raporun tamamına ulaşmak için tıklayınız.  


İletişim:

Mekanda Adalet Derneği (MAD) mekandaadalet.org

Yağız Eren Abanus, yagizeren.abanus@mekandaadalet.org 0532 526 43 66 

Hülya Çeşmeci, hulya.cesmeci@mekandaadalet.org 0531 567 18 10


Editöre Not:

Mekanda Adalet Derneği hakkında

2016'da kurulan Mekanda Adalet Derneği, mekânsal adaleti g​​üçlendirmek için araştırma, savunuculuk, eğitim ve haritalama faaliyetleri yürüten bağımsız bir sivil toplum kuruluşudur. Kentsel dönüşümden iklim adaletine, erişilebilirlikten kamusal alanlara kadar farklı alanlarda çalışmalar yaparak daha adil, ekolojik ve demokratik süreçlerin/pratiklerin geliştirilmesine dair disiplinlerötesi çalışmalar yapar.

Enerji yoksulluğu nedir?

Enerji yoksulluğu, yeterli, güvenilir, maliyeti karşılanabilir, kaliteli ve çevresel açıdan sağlıklı enerjiye erişememe olarak tanımlanıyor. Mekanda Adalet Derneği enerji yoksulluğu araştırmasında son bir yılda enerji yardımı alma, elektrik faturalarında gecikme ya da kesinti yaşama gibi kriterlerden yola çıkarak enerji yoksulluğu endeksi oluşturdu.

“Maltepe İlçesinde Enerji Yoksulluğu Görünümleri” Araştırması

2025 yılı Ocak-Mayıs aylarında Maltepe ilçesinde yürütüldü. Araştırma kapsamında mahalleler sosyo-ekonomik gelişmişlik durumu, nüfusları, yaş dağılımı ve hane sayısı gibi özellikleri göre gruplara ayrıldıktan sonra 600 kişi ile kendi hanelerinde anket çalışması ve 30 kişi ile derinlemesine görüşme gerçekleştirildi.

Neden Maltepe ilçesi seçildi?

Kültürel, coğrafi, iklimsel, demografik ve ekonomik arka planlar açısından farklı toplumsal gruplara ulaşmaya yönelik önemli bir çeşitlilik sağladığı için Maltepe ilçesi seçildi. Araştırmanın ölçek olarak ilçe ölçeğinde yapılmasının sebebi ise bir araştırma konusu olarak enerji yoksulluğunun bölgesel farklılıklara karşı hassas bir konu olması. Son olarak yerel yönetimlerin sürdürülebilir enerji ve iklim eylem planlarında kendi bölgelerinde enerji yoksulluğunu araştırmaya yönelik hedef ve eylemler belirlemeleri de ilçe ölçeğinin seçilmesine yönelik bir fırsat olarak etkili oldu.

Enerji yoksulluğu endeksi aşağıdaki sorularından herhangi birine evet cevabı vermiş kişilerden oluşmaktadır.

  • “Bir hane gelirinin yüzde 10’undan fazlasının doğalgaz, elektrik gibi enerji harcamalarına veriyorsa o haneye enerji yoksulu denir. Kendi bütçenizi düşününce haneniz enerji yoksulu sayılır mı?”
  • Son 12 ay içerisinde doğalgaz, kömür gibi ısınma giderlerinizi karşılayamadığınız ya da ödemesini geciktirdiğiniz oldu mu?
  • Son 12 ay içerisinde elektrik faturanızı ödeyemediğiniz ya da geciktirdiğiniz bir dönem oldu mu?
  • Son 12 ay içerisinde enerji maliyetlerini karşılamak için kamu kurumlarından destek aldınız mı?